Projekt działań Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Tarnowie Podgórnym zapobiegających oraz przeciwdziałających przemocy i agresji.

Beata Bronowicka
Anna Dzięcioł
Magdalena Polińska
Renata Stawna

W naszej szkole, tak jak w większości polskich szkół, występuje zjawisko agresji i przemocy wśród dzieci. Najczęściej pojawiającymi się problemami zgłaszanymi przez nauczycieli, rodziców i uczniów są: bójki, kłótnie, przezywanie, krytykowanie, wyśmiewanie, odrzucanie „innych”, obraźliwe słowa i gesty.

Przygotowując projekt działań zmierzających do opanowania zachowań agresywnych, zastanawialiśmy się nad tym, co jeszcze każdy z nas i wszyscy razem możemy zrobić, aby szybciej i skutecznej pomagać naszym dzieciom tak, aby czuły się w swojej szkole jeszcze bardziej bezpieczne.

Założyliśmy, że w walce z przemocą na terenie naszej szkoły najważniejszymi zadaniami będą:

1. Zdiagnozowanie problemu przemocy i agresji w szkole - opracowanie ankiety.
2. Aktywny udział uczniów w zapobieganiu zjawisku przemocy i agresji poprzez udział w różnego rodzaju konkursach, zajęciach, zabawach.
3. Pomoc uczniom w rozwiązywaniu konfliktów oraz przygotowywanie ich do życia w grupie – udział dzieci w zajęciach psychoedukacyjnych.
4. Zwiększenie różnorodności form kontaktów uczniów z psychologiem szkolnym – zawieszenie w wyznaczonym miejscu „Niebieskiej Skrzynki”.
5. Uatrakcyjnienie podopiecznym czasu wolnego – rozszerzenie oferty zajęć pozalekcyjnych.
6. Rozszerzenie współpracy z rodzicami, inicjowanie działań na rzecz pomocy dzieciom i ich rodzinom – zorganizowanie Szkoły dla Rodziców i innych warsztatów przy współpracy z Poradnią Psychologiczno–Pedagogiczną w Tarnowie Podgórnym.
7. Doskonalenie warsztatu pracy nauczycieli w zakresie zapobiegania agresji na terenie szkoły – udział nauczycieli w warsztatach, szkoleniach i konferencjach poświęconych zapobieganiu zjawisku agresji i przemocy.
8. Tworzenie nowej płaszczyzny pomocy dla nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych – powołanie wśród nauczycieli grupy wsparcia.
9. Opracowanie zasad postępowania wobec agresora i ofiary przemocy.
10. Przygotowanie stałego działu w gazetce szkolnej poświęconemu Kampanii „Szkoły bez przemocy”.
11. Zorganizowanie spotkań z ciekawymi i znanymi ludźmi.
12. Comiesięczne apele, w czasie których będą ogłaszane wyniki konkursów i osiągnięcia uczniów w różnych obszarach.

Metody realizacji projektu:

1. Praca w grupach.
2. Indywidualna praca ucznia.
3. Miniwykłady.
4. Pogadanki.
5. Psychodramy.
6. Burza mózgów.
7. Gry i zabawy.
8. Plakaty.
9. Rysunki.
10. Piosenki.
11. Opowiadania.

Osoby odpowiedzialne za przygotowanie i realizację zadań zawartych w projekcie:

1. Wychowawcy.
2. Nauczyciele.
3. Psycholog szkolny.
4. Dyrekcja szkoły.

Zaangażowane osoby i instytucje:

1. Rodzice.
2. Uczniowie.
3. Nauczyciele.
4. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Tarnowie Podgórnym, Świetlica Socjoterapeutyczna „Dziupla” w Tarnowie Podgórnym.
5. Policja i Straż Gminna w Tarnowie Podgórnym.
6. Zewnętrzni psychologowie.

Ewaluacja naszych działań.

Pod koniec roku szkolnego planujemy przygotowanie ankiet pozwalających zdiagnozować, które z podjętych i realizowanych przez nas działań były najbardziej efektywne, które należy skorygować bądź uzupełnić o inne, dodatkowe elementy. Ważne będą również rozmowy z nauczycielami, rodzicami i uczniami.

W tej części Projektu opisujemy działania już przez nas podjęte i realizowane od pewnego czasu. Uważamy, że w walce z przemocą przyniosły one efekty, których oczekiwaliśmy.

1. Punktowy system oceniania zachowania – szczegółowe kryteria oceny zachowania ucznia.

W sierpniu 2004r. trzyosobowy zespół opracował kryteria oceniania zachowania. Po przeanalizowaniu i zasięgnięciu opinii RR, SU I RP - system pod nazwą Kryteria Oceny Zachowania został, decyzją Rady Pedagogicznej, z dniem 15.IX.2004r. wprowadzony w życie. Na początku każdego roku szkolnego uczniowie klas IV-VI dokładnie zapoznają się z obowiązującymi kryteriami oceniania zachowania.

Istota KOZ:

• za działania i zachowania pozytywne (dla klasy i społeczności szkolnej) uczeń otrzymuje punkty dodatnie,
• za działania i zachowania negatywne-punkty ujemne.

2. Program Profilaktyczny Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II.

Program profilaktyczny naszej szkoły został opracowany w 2004r. Jest on integralną częścią programu wychowawczego. Jego głównym założeniem jest promocja zdrowego stylu życia, ze szczególnym naciskiem na te działania, które mają na celu wspieranie rozwoju fizycznego, emocjonalnego i społecznego uczniów. W programie są zawarte następujące bloki tematyczne: bezpieczeństwo, popularyzowanie zdrowego stylu życia, niepowodzenia szkolne, przeciwdziałanie agresji, postrzeganie siebie i rozumienie swoich uczuć, uczestnictwo w grupie, przeciwdziałanie uzależnieniom. Wychowawcy, przy współpracy z psychologiem szkolnym, realizują zadania programu zgodnie z harmonogramem przez cały rok szkolny, poprzez prowadzenie miniwykładów, pogadanek, zabaw i gier psychologicznych. Z naszych obserwacji wynika, że zdobywane w ten sposób nowe doświadczenia i umiejętności życiowe, dające radość i przyjemność uczniom, przyczyniają się do pozytywnych zmian w ich zachowaniu i samopoczuciu.

3. Warsztaty psychoedukacyjne dla uczniów prowadzone przez psychologów zewnętrznych.

Już od sześciu lat nasza szkoła systematycznie współpracuje z psychologami zewnętrznymi (z panią Magdaleną Ferenc i panią Danutą Jeska), którzy zgodnie z harmonogramem prowadzą warsztaty dla naszych uczniów. Tematyka zajęć dla poszczególnych grup wiekowych została ustalona na początku współpracy. Po spotkaniach z dziećmi panie prowadzące zajęcia wspólnie z wychowawcą i psychologiem szkolnym analizują problemy i zasoby grupy. Na podstawie zebranych informacji wychowawca planuje dalszą pracę w klasie, realizując (między innymi) program „Spójrz inaczej”.

Są to zajęcia dla klas:

• trzecich – „Profilaktyka trudności szkolnych na progu IV klasy” (czerwiec 2007),
• czwartych – „Szóstki i jedynki” (wrzesień 2006),

cel:

• wczesna profilaktyka uzależnień i zachowań destrukcyjnych,
• przygotowanie uczniów do kolejnego etapu edukacyjnego,
• rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem i niepowodzeniem,
• budowanie pozytywnego obrazu siebie,
• rozwijanie umiejętności interpersonalnych.

• piątych – „Przeciw przemocy w grupie rówieśniczej” (marzec/kwiecień 2007)

cel:

• uwrażliwianie uczniów na zjawisko przemocy,
• analiza emocji i mechanizmów związanych z przemocą,
• diagnoza zachowań przemocowych w grupie rówieśniczej (jakie formy przemocy są w grupie i jakie wynikają z tego problemy),
• wypracowanie sposobów rozwiązywania problemów związanych ze zjawiskiem przemocy,
• wskazywanie uczniom źródeł uzyskiwania pomocy.

• szóstych – „Zdrowy styl życia” (kwiecień/maj/czerwiec 2007).

cel:

• promocja zachowań prozdrowotnych,
• rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem,
• dostarczenie informacji na temat szkodliwości substancji uzależniających,
• rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji prozdrowotnych.

4. Profilaktyczne przedstawienia teatralne – współpraca z teatrem.

Współczesna edukacja kulturalna musi tak kształtować osobowość dziecka, żeby kontakt z kulturą stawał się źródłem indywidualnych przeżyć i sposobem rozładowywania emocji; musi rozwijać umiejętność wyrażania ekspresji poprzez język sztuki. Dlatego też nasza szkoła wg. potrzeb i możliwości czasowych i finansowych zaprasza do siebie Teatr ze sztukami, które są uzupełnieniem szkolnego programu profilaktycznego. Uważamy, że aby móc wychować człowieka twórczego, otwartego, świadomego i pewnie poruszającego się po świecie wartości, warto, a nawet trzeba, stosować metody teatralne jako narzędzia nauczania
i wychowania.

5. Warsztaty dla nauczycieli:

• „Spójrz inaczej” (październik/listopad 2006),
• „Jak rozmawiać z rodzicami” (listopad 2006),
• Konferencja „Dziecko krzywdzone” (listopad 2006),
• „Jak pracować z dzieckiem ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi” (marzec 2007).

Uważamy, że stałe podnoszenie kwalifikacji i udział naszej kadry nauczycielskiej w różnego rodzaju szkoleniach w zakresie, między innymi, radzenia sobie z agresją i przemocą wśród rówieśników, z pewnością zwiększa skuteczność naszych działań.

6. Comiesięczne konsultacje z rodzicami (przez cały rok).

Opracowanie harmonogramu comiesięcznych konsultacji i wywiadówek z rodzicami na początku każdego roku szkolnego. Wywiadówki dotyczą rodziców wszystkich uczniów i odbywają się 3 razy w semestrze. Z konsultacji korzystają ci rodzice, którzy chcą porozmawiać z danym nauczycielem (wychowawcą). W sytuacjach wymagających natychmiastowego kontaktu z rodzicami, organizowane są dodatkowe spotkania z wychowawcą, psychologiem bądź dyrektorem szkoły.

7. Comiesięczne narady z psychologami z Poradni Psychologiczno–Pedagogicznej w Tarnowie Podgórnym (przez cały rok szkolny).

Na spotkaniach w PPP psycholog szkolny przekazuje informacje o trudnościach i problemach uczniów kierowanych na badania psychologiczno–pedagogiczne, zwracając szczególną uwagę na sposób funkcjonowania dzieci w grupie rówieśniczej, w szkole i w domu. Omawiane są również możliwości udzielenia pomocy konkretnym uczniom i ich rodzinom (wymiana doświadczeń i pomysłów).

8. Współpraca ze świetlicą socjoterapeutyczną.

Koordynatorem spotkań i wspólnych działań jest psycholog szkolny. Punktem wyjścia jest wymiana informacji dotyczących trudności wychowawczych, problemów emocjonalnych, kłopotów rodzinnych i materialnych wychowanków świetlicy. Przepływ informacji, wymiana doświadczeń oraz różny punkt widzenia pozwala nam lepiej zrozumieć zachowanie uczniów oraz podjąć właściwe kroki, służące zapobieganiu problemom wychowawczym poszczególnych uczniów. Z naszej również inicjatywy uczniowie kierowani są do świetlicy.

9. Regularne spotkania z przedstawicielami Policji w Tarnowie Podgórnym i Strażą Gminną:

• Bieżące kontakty w sytuacjach problemowych.
• Spotkania z uczniami klas III–VI dotyczące przemocy w szkole (marzec – kwiecień 2007).

Nauczyciele i inni pracownicy szkoły stale współpracują w zakresie poprawy bezpieczeństwa w szkole. Każdego dnia możliwy jest kontakt z Policją oraz Strażą Gminną. W szkole organizowane są spotkania uczniów z przedstawicielami tych instytucji. Głównym celem tychże spotkań jest zapoznanie dzieci i młodzieży z normami prawnymi i skutkami nieprzestrzegania ich, przybliżenie wiedzy na temat instytucji stojących na straży prawa oraz podniesienie świadomości uczniów w zakresie zapobiegania zjawiskom przemocy.

10. Zajęcia indywidualne z psychologiem szkolnym dla dzieci z problemami emocjonalnymi (przez cały rok szkolny).

Na zajęcia indywidualne uczęszczają najczęściej dzieci, które mają kłopoty w nauce, w przystosowaniu się do grupy, są nieśmiałe, przeżywają poważne problemy rodzinne, itp. Podczas spotkań z uczniem psycholog zwraca uwagę na jego zainteresowania i umiejętności. Każda pozytywna strona ucznia wykorzystana zostaje do rozwiązania poszczególnych działań, zmierzających do bezpośredniego wzmocnienia ucznia, poprawy jego obrazu samego siebie, dostrzeganie własnych mocnych stron i zasobów.

11. Dyżury uczniowskie „Zajrzyj w każdy zakamarek” (cały rok).

12. Organizacja zielonych szkół i wycieczek (zgodnie z harmonogramem).

Podczas wyjazdów uczniów na Zielone Szkoły i wycieczki preferujemy naukę przez zabawę i uczestnictwo w warsztatach. Zorganizowanie tej formy aktywności ma przyczynić się do wzajemnego lepszego poznania i zintegrowania uczniów. Zdobyte w ten sposób umiejętności, sprawności i wiedza są bardziej trwałe i efektywne. Ponadto nauczyciele prowadzą zajęcia profilaktyczne „Spójrz inaczej”. Mają one na celu kształtowanie osobowości dziecka i wspieranie jego rozwoju, zarówno przez treści programowe, jak również osobisty kontakt nauczycieli z dziećmi.

13. Bogata oferta zajęć pozalekcyjnych.

Bogata oferta zajęć pozalekcyjnych daje uczniom możliwość rozwijania własnych zainteresowań. Zajęcia prowadzone są w ciekawej dla dzieci formie, co pozwala na nabywanie w warunkach ćwiczebnych umiejętności reagowania w różnych sytuacjach. Każdy znajdzie tu coś dla siebie: przyszli sportowcy, przyrodnicy, poloniści, matematycy, historycy a nawet aktorzy czy muzycy! Chcemy zachęcić ich do poszukiwania twórczych rozwiązań, dzielenia się doświadczeniami, przezwyciężania własnych słabości. Pragniemy rozwijać w dzieciach takie postawy i umiejętności, jak odpowiedzialność, uczciwość, kultura zachowania, samodzielność i systematyczność oraz umiejętność pracy w zespole. Dzięki wspólnym wysiłkom wielu ludzi udało nam się zorganizować Pracownię Modelarską, która zostanie oficjalnie otwarta 22.11.2006r.

14. Zajęcia sportowe jako odtrutka na agresywne zachowania.

Zachęcanie uczniów do udziału w zajęciach Szkolnego Klubu Sportowego. Organizowanie szkolnych i gminnych rozgrywek w siatkówce, koszykówce, tenisie stołowym. Udział uczniów w biegach przełajowych, maratonach oraz wyścigach rowerowych. Zorganizowanie Szkolnego Dnia Sportu oraz zabaw i gier sportowych z okazji Dnia Wiosny. Propagowanie aktywnego spędzania wolnego czasu, jako sposobu na wyładowanie negatywnych emocji i napięć.

Nowe zadania.

1. Konkursy i zabawy twórcze propagujące bezpieczną i koleżeńską zabawę:

• Konkurs plastyczny – „STOP agresji” (luty 2007),
• „Niedokończona historia” – konkurs na najlepsze opowiadanie (marzec 2007),
• Konkurs na piosenkę do znanych melodii (kwiecień 2007).

2. „Boiskowa radość” – plansze gier (pajac, klasy, żywe szachy, warcaby) namalowane na boisku – rozgrywki klasowe podczas dużych przerw (marzec 2007).

Gry i zabawy w wieku szkolnym nadal odgrywają ogromną rolę w prawidłowym rozwoju i funkcjonowaniu młodego człowieka. Chcielibyśmy urozmaicić dzieciom możliwości spędzania wolnych chwil w szkole tj. podczas dużych i śródlekcyjnych przerw. Nasza propozycja polega na wyznaczeniu na boisku szkolnym specjalnych miejsc do zabawy. Zostaną tam namalowane plansze gier takich jak pajac, szachy czy klasy.

3. Comiesięczne apele, w czasie których będą ogłaszane wyniki konkursów związanych z przeciwdziałaniem agresji oraz prezentowane osiągnięcia uczniów w innych dziedzinach.

4. Stały dział w gazetce szkolnej poświęcony Kampanii „Szkoła bez przemocy” (wyniki konkursów, prace dzieci, regulaminy, zasady postępowania wobec agresora i ofiary przemocy, wnioski z zajęć profilaktycznych, ogłoszenia). Osobami odpowiedzialnymi za prowadzenie tego działu będą wybrani uczniowie z zespołu redakcyjnego.

5. Zasady postępowania wobec dzieci agresywnych i ofiar przemocy.

Chcąc zapewnić odpowiednią pomoc zarówno ofiarom, jaki i sprawcom przemocy postanowiliśmy opracować jasne i spójne dla wszystkich pracowników szkoły zasady postępowania wobec dzieci agresywnych i ofiar przemoc. Mamy nadzieję, że zwiększy to kontrolę i jednocześnie spowoduje obniżenie zachowań agresywnych i przemocowych wśród uczniów. Zasady te będą dotyczyły reagowania na poziomie:

• jednostki – indywidualne rozmowy z uczniem agresywnym (między innymi zawarcie kontraktu, stopniowanie kar przewidzianych regulaminem), indywidualne rozmowy z ofiarą agresji (nawiązanie kontaktu z rodziną ofiary, zapewnienie fachowej pomocy – wskazanie mocnych stron dziecka, zapoznanie rodziców z instytucjami i osobami udzielającymi pomocy), rozmowy z rodzicami dziecka agresywnego (uświadomienie odpowiedzialności za efekty wychowania własnego dziecka, ukierunkowanie energii dziecka na pozytywny rodzaj aktywności),
• klasy – opracowanie przez wychowawców i uczniów regulaminu (kontrakt klasowy) określającego normy postępowania, nagrody i sankcje (listopad 2006 – styczeń 2007).

6. „Szkoła dla rodziców” – warsztaty dla rodziców (w miarę posiadanych środków finansowych).

W ramach dodatkowego wsparcia chcielibyśmy zorganizować warsztaty psychologiczne dla rodziców na terenie naszej szkoły. Zajęcia te pozwoliłyby uczestnikom doświadczyć wielu codziennych sytuacji z dziećmi i sposobów radzenia sobie z nimi. Tematyka warsztatów obejmować będzie następujące zagadnienia: świadomość własnych celów wychowawczych, poznawanie i rozumienie świata uczuć własnych i dziecka, nauka umiejętności stawiania jasnych granic i wymagań, zachęcanie dziecka do współpracy, wspólne rozwiązywanie konfliktów, poszukiwanie sposobów uczenia dziecka samodyscypliny, wspieranie samodzielności dzieci, uwalnianie dzieci od grania ról, itd. Poza tym udało nam się zaplanować dodatkowe zajęcia dla rodziców, które zostaną przeprowadzone przez psychologów pracujących w Poradni Psychologiczno–Pedagogicznej w Tarnowie Podgórnym na przełomie stycznia i lutego 2007r. („Nadpobudliwość psychoruchowa – ADHD”, „Problem agresji u dzieci”).

7. Kontrakt z rodzicami.

Opracowanie kontraktu określającego zasady współpracy wychowawcy i rodzica, formy kontaktów z rodzicem, sposób przepływu informacji, dotyczących bezpośrednio zarówno poszczególnych uczniów, jak i bieżących wydarzeń klasowych i szkolnych. Podpisanie kontraktów przez rodziców i nauczycieli (opracowanie maj 2007).

8. Powołanie zespołu interwencyjnego składającego się z (7 marca 2007r. podczas Rady Pedagogicznej):

• wychowawców, nauczycieli,
• psychologa szkolnego,
• w szczególnych przypadkach dyrekcji szkoły.

Zespół ten będzie odpowiedzialny za przygotowanie strategii działań zmierzających do udzielenia pomocy uczniom, sprawiającym poważne trudności wychowawcze, a także do udzielenia wsparcia wychowawcom.

9. „Błękitna Skrzynka” na problemy (luty 2007).

Przy drzwiach biblioteki szkolnej zostanie zawieszona ”Błękitna Skrzynka”, do której każdy uczeń będzie mógł wrzucić kartkę z pytaniem czy prośbą o pomoc.

10. Zajęcia dla klas starszych dotyczące cyberbullingu i innych potencjalnych zagrożeń w Internecie (luty 2007).

Uświadomienie uczniom ewentualnych zagrożeń związanych z korzystaniem z Internetu (nękanie w sieci, niechciane i nieodpowiednie treści, pedofilia, przemoc, agresja) oraz metod działania osób, mających złe zamiary. Utworzenie, wspólnie z uczniami, zasad bezpiecznego korzystania z Internetu, ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności ochrony własnych danych osobowych i stosowania zasady ograniczonego zaufania. Zapoznanie z internetowymi zasadami dobrego wychowania.

11. Cykl spotkań „Znani ludzie”, w czasie którego bohaterowie swoim przykładem mogą zachęcić młodzież do poszukiwania i rozwijania zainteresowań (przez cały rok szkolny).

Zorganizowany i przygotowany cykl spotkań ma na celu przybliżenie postaci znanych uczniom sportowców i ludzi sukcesu. Ich pasja, styl życia i wytrwałość w dążeniu do celu, ma nakłonić uczniów do poszukiwania i rozwijania zainteresowań oraz wykorzystania swoich mocnych stron w realizacji postawionych sobie zadań.

W dniu 22.11.2006r. zostało zaplanowane spotkanie z panem Wojciechem Skupieniem i panem Józefem Łuszczkiem, a 18.12.2006r. – spotkanie z panem Piotrem Reissem, wybitnym piłkarzem Lecha Poznań.