Początki oświaty na terenie naszej gminy

Tradycje szkolnictwa i szkoły na terenie Tarnowa Podgórnego sięgają co najmniej 1695r. Z tego to bowiem roku datowana jest pierwsza wzmianka o szkole parafialnej w Tarnowie.

Pierwszy budynek szkoły usytuowany był prawdopodobnie na terenie dzisiejszego parku przy ulicy Szkolnej. Dokładniejsze dane z roku 1835 dają szerszy obraz o tarnowskiej oświacie. Nauczycielem wtedy był Marcjan Grochalski. Szkoła miała dwie klasy, do których uczęszczało 87 dzieci. Była to szkoła katolicka. Obejmowała rejony:

– Tarnowo, Tarnowo Dominium, Folwark Bogdal,
– Folwark Karslhof (Karolewo) 1/4 mili od Tarnowa,
– Folwark Mariano (Marianowo) 1/2 mili od Tarnowa.

Drugi budynek szkoły stał przy dzisiejszej ul. Poznańskiej 64. Wynagrodzenie nauczyciela wynosiło 45 talarów rocznie oraz naturalia (WAP – Poznań, nr akt 119). W aktach tych znajdujemy również informacje o szkołach w Ceradzu Kościelnym i Lusowie. W latach 1848 i 1849 po okresie „Wiosny Ludów” dzieci często nie chodziły do szkoły, bo albo chorowały, albo nie miały się w co ubrać. Donosił o tym nauczyciel do nadzoru z Marianowa. Jako przyczynę podał to, że ”mężczyźni byli w wojsku, w niewoli lub w więzieniu, a kobiety nie były w stanie zapracować na rodzinę” (WAP – Poznań, nr akt 131).

W pierwszej połowie XIX w. szkoły na terenie Tarnowa były polskie. Świadczy o tym wykaz obywateli, którzy płacili podatek szkolny w 1850r. Zawiera on 84 nazwiska, z których niektóre spotyka się do dziś w Tarnowie i okolicy. Od 1853 r. zaczyna do Tarnowa napływać ludność niemiecka i żydowska. W roku 1868 w obwodzie szkoły Tarnowo mieszkało 145 rodzin płacących podatek szkolny. W drugiej połowie XIX wieku powstają nowe szkoły: w Kokoszczynie, Lusówku, Sadach, Wysogotowie i w Tarnowie szkoła ewangelicka dla dzieci z rodzin niemieckich.

W roku 1870 w szkole w Tarnowie uczyło się 146 dzieci.

W 1882r. uczyło się:
– w Tarnowie – 172 dzieci w szkole katolickiej (nauczyciel Mielcarzewicz Stanisław od 1859r.), w szkole ewangelickiej 81 dzieci (nauczyciel Blutter Julias, od 1882r. – Elsner Frengott). Do szkoły ewangelickiej uczęszczały dzieci z Tarnowa, Góry, Jankowic, Kobylnik, Kokoszczyna, Lusówka, Marianowa, Sadów i Rozalina,
– w Kokoszczynie – 105 dzieci polskich (nauczyciel Stanisław Stachowicz od 1876r.),
– w Sadach – 143 dzieci polskich (nauczyciel Albin Borowicz do 1880r.)

System szkolnictwa w okresie międzywojennym

11 marca 1932 roku Sejm uchwalił ustawę „O ustroju szkolnictwa”. Wprowadzała ona trzy różne stopnie organizacyjne. Każdy trwał 7 lat, ale realizowano w nich różny program nauczania.

W Tarnowie Podgórnym była szkoła II stopnia tj. sześcioklasowa. Mieściła się w istniejącym do dziś budynku przy ul. Szkolnej 3. Nauka odbywała się tam z przerwą w czasie II wojny światowej do października 1962 roku, kiedy to przeniesiono szkołę do nowego budynku.

Organizatorem Katolickiej Szkoły Polskiej w 1918 r. był Czesław Borucki. Po jego odejściu do Pobiedzisk szkołą kierował Franciszek Podlak, następnie do roku 1935 kierownikiem szkoły był Bernard Chyliński, a od 1935 do 1939 roku – Leon Macniak. Szkoła tarnowska była stosunkowo dużą szkołą, liczyła przeciętnie od 210 – 225 uczniów. Oprócz szkoły w Tarnowie Podgórnym istniały szkoły I stopnia w Górze, Kokoszczynie, Lusowie, Sadach i Swadzimiu.

Dzieje szkoły w Tarnowie Podgórnym w czasie okupacji

Pierwszego września 1939 roku szkoły w całej Polsce milczały, milczał też dzwonek szkoły w Tarnowie Podgórnym. Dla ludności Tarnowa i innych polskich miast i wsi rozpoczęły się groźne lata okupacji hitlerowskiej, lata prześladowań, zesłań, wysiedleń i ucisku.

Polska szkoła w Tarnowie Podgórnym została zamknięta, jej dokumenty w części zabrały władze niemieckie, częściowo uległy zniszczeniu w czasie okupacji. Polscy nauczyciele rozproszyli się po okolicznych miejscowościach lub zostali wywiezieni. Pan Stanisław Dorczyk, nauczyciel tutejszej szkoły, porucznik Wojska Polskiego został zamordowany w Katyniu.

W czasie wojny polskie dzieci uczył Niemiec Frytz Ruihl (przed wojną nauczyciel w szkole w Ceradzu Kościelnym). Program nauczania bardzo okrojono, większą część czasu poświęcano pracy na roli i w ogrodzie oraz zbieraniu ziół.

Szkolnictwo po II wojnie światowej

Naukę w pierwszym po wojnie roku szkolnym 1945/1946 rozpoczęły szkoły w Lusowie, Sadach, Batorowie, Ceradzu Kościelnym, Kokoszczynie, Swadzimiu i Tarnowie Podgórnym.

W 1949 roku uruchomiono szkołę w Przeźmierowie. Uczęszczało do nich w sumie około 1200 dzieci. Organizację nauki w szkole w Tarnowie Podgórnym rozpoczęto od 12 marca 1945r. Zadanie to powierzono panu Margrafowi. Pracowali tutaj: Felicja Ciechalska, Zofia Dorczyk, Józef Bryza. Od połowy kwietnia 1945r. kierownikiem szkoły został Leon Macniak, a nowym nauczycielem Stefan Ciechalski.

Szkoła w Tarnowie Podgórnym mieściła się w czterech budynkach: przy ul. Szkolnej, przy ul. Poznańskiej, w tzw. Pastorówce i przy ul. Rokietnickiej w tzw. salce św. Józefa. W niemal wszystkich szkołach były bardzo trudne warunki nauczania. Dotyczyło to głównie Tarnowa Podgórnego i Przeźmierowa. Dopiero oddanie do użytku w Tarnowie Podgórnym w 1962 roku nowej szkoły, tzw. tysiąclatki, oraz w 1968 roku nowego budynku szkolnego w Przeźmierowie zmieniło sytuację.

29 października 1973r. powołana zostaje Gminna Szkoła Zbiorcza w Tarnowie Podgórnym, której dyrektorem zostaje mgr Irena Ulanowska, a zastępcą mgr Tadeusz Sikorski. Powstanie szkoły zbiorczej spowodowało konieczność zorganizowania dowożenia uczniów z okolicznych miejscowości: systemem dowożenia objęto uczniów mieszkających w Górze, Kokoszczynie, Rumianku i Lusówku, a uczniowie mieszkający w Sadach i Swadzimiu dojeżdżali autobusami komunikacji podmiejskiej. Szkoły zbiorcze powołano w Przeźmierowie i Ceradzu Kościelnym. Szkoły w Lusówku, Lusowie, Górze, Sierosławiu i Chybach działały przez kilka lat jako 4-klasowe punkty filialne szkół zbiorczych po czym zostały zlikwidowane. Dzieci ze zlikwidowanych punktów filialnych były dowożone do szkół zbiorczych.

W końcu lat 80 przystąpiono do do budowy nowych obiektów szkolnych w Przeźmierowie i Ceradzu Kościelnym. W 1991r. zakończono budowę drugiego budynku dydaktycznego w Przeźmierowie, a w 1996 roku dobudowano halę sportową. W 1991 roku powstały nowe budynki szkolne w Lusówku i Ceradzu Kościelnym. W 1996 oddano do użytku nową szkołę w Lusowie, a 1 września 2000 roku nowy budynek w Tarnowie Podgórnym, w którym mieści się obecnie Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące.

Kierownicy i dyrektorzy Szkoły Podstawowej w Tarnowie Podgórnym od 1962r.

kier. Stefan Ciechalski – 1962-1971
kier. Stanisław Jóźwiak – 1971-1973
dyr. mgr Irena Ulanowska – 1973-1984
dyr. mgr Tadeusz Sikorski – 1984-1985
dyr. Stanisław Walter – 1985-2003
dyr. mgr Maria Stachowiak – 2003-2018
dyr. dr Magdalena Gawrońska-Garstka - 2018-2023
dyr. mgr Dorota Anna Pietrzak od 1 września 2023r.